Geslachtsrijp

Een poes kan in principe voor de eerste keer gedekt worden wanneer ze duidelijk krols is. De leeftijd waarop dit gebeurt, varieert van 6 tot 18 maanden (gemiddeld 9 maanden). Dit is ook afhankelijk van het lichaamsgewicht en het jaargetijde. Een vaak optredende krolsheid kan bij een poes sterke vermagering of onzindelijkheid veroorzaken.

Krolsheid

Poezen kunnen alleen gedekt worden als ze krols zijn. De krolsheid is seizoengebonden. Dat wil zeggen dat ze vaker en duidelijker krols zijn in periodes met veel daglicht, zoals het voorjaar en in de zomer. Bij de meeste huiskatten treedt weliswaar het hele jaar door krolsheid op, maar over het algemeen toch minder vaak in de herfst en de winter. Krolsheid dient zich aan met tussenpozen van zo’n twee à drie tot wel zes weken of nog langer. De lengte van deze tussenpozen hangt af van het seizoen (daglichtafhankelijk), het ras en het individuele dier. Een poes is gemiddeld acht dagen krols en dat gaat meestal beslist niet ongemerkt aan de eigenaar voorbij. Ze wordt ineens erg aanhankelijk, valt bij het minste of geringste languit op de grond, is rusteloos, heeft minder eetlust, wil steeds naar buiten en miauwt veelvuldig, wat bovendien gepaard kan gaan met een hees, ‘kroelend’ geluid. Wanneer de poes op haar achterhand boven de staart wordt aangeraakt, steekt ze haar achterste omhoog, terwijl de rest van haar lijf plat op de grond blijft liggen. Ze houdt daarbij haar staart een beetje opzij en maakt trappelende bewegingen met haar achterpootjes. Sommige poezen vertonen tijdens de krolsheid wat onzindelijkheid. Aan de deur en in de tuin verschijnen plotseling opvallend veel katers die enthousiast hun geurvlaggen uitzetten, bij voorkeur op deuren en ramen. Een poes is niet monogaam: ze laat zich soms door meerdere katers dekken. De eisprong vindt pas plaats na een dekking. Dit verklaart waarom een poes in één nest nakomelingen kan hebben van verschillende katers.

De kater wordt meestal ook niet prettiger in de omgang, als deze geslachtsrijp wordt (evenals de poes vanaf een maand of vijf/zes, maar “vroegbloeiers” zijn met vier maanden al gereed!). Om zijn territorium af te bakenen zal hij gaan sproeien met urine die een karakteristieke penetrante geur heeft. Een kater kan een krolse poes op kilometers afstand ruiken!

Castratie

Het verwijderen van de geslachtsklieren (eierstokken) wordt in de volksmond veelal sterilisatie genoemd, maar de eigenlijke benaming is castratie. Bij een sterilisatie worden de klieren namelijk niet verwijderd, maar afgebonden.

Onderzoekers beweren dat de levensverwachting van een gecastreerde kat wel twee keer zo lang is als van een vruchtbaar dier (Kraft, Dankert: Development of life span in a catpopulation, Kleintierpraxis 1997). Dit is echter grotendeels te verklaren doordat vrij buiten lopende gecastreerde katten dichter bij huis blijven. De “open” katten gaan vaak verder weg op onderzoek, waardoor het risico op een verkeersongeluk aanzienlijk groter is.

Bovendien spelen dominantiegevechten (en de bijbehorende infectierisico’s) ook een grote rol. Zeker is in ieder geval dat een castraat rustiger is in huis is en meer mensgericht. Daarnaast wordt bij een castraat het risico op baarmoederontstekingen, cystes op de eierstokken en melkkliertumoren sterk verkleind of nihil.

Wanneer castreren

Het is een wijdverbreid misverstand dat een poes eerst een nest gehad moet hebben voordat ze een castratie kan ondergaan. Maar ook vroegcastratie (voor sexuele rijpheid) is omstreden. Deels vanwege het risico van het niet sluiten van groeischijven, waardoor breuken kunnen ontstaan (epifysiolyse) anderzijds door de nadelige effecten van narcosemiddelen op de onvolgroeide organen. Zelf hanteren wij een minimumleeftijd van 10 maanden alvorens onze katten gecastreerd worden.

Soms kan teveel gewichtstoename optreden na een sterilisatie. Dit komt vooral bij katers voor, maar beide geslachten moeten na de ingreep beperkt worden in hun voeropname, omdat de energiebehoefte met 30% afneemt. Dat is iets dat de eigenaar zelf in de hand moet houden. Het is beter om de kat regelmatig te wegen en de hoeveelheid voeding af te stemmen op het lichaamsgewicht. Overleg met de dierenarts hierover is gewenst.

Middelen tegen krolsheid

Tijdelijke anticonceptie is eenvoudig toe te passen met een poezenpil in tabletvorm of een periodieke injectie. Helaas zijn de mogelijke bijwerkingen (DPS, gewichtstoename, suikerziekte, melkkliertumoren) ernstig genoeg om het gebruik tot een minimum te beperken. Om die reden is het ook aan te raden om als tijdelijke overbrugging te kiezen voor de poezenpil in tabletvorm. Wanneer tekenen van DPS (Dolly Parton Syndroom) ontstaan, kan direct gestopt worden met het toedienen van de tabletten, in tegenstelling tot een toegediende injectie, die niet meer “gestopt” kan worden. Ook de chemische castratie van katers is ten zeerste af te raden vanwege het hoge risico op DPS.